Có lẽ trên thế giới này không có một dân tộc nào lại chịu thiệt thòi như dân tộc Do Thái, 4000 năm lập quốc mà tới 2000 năm phải lưu vong. Từ ngày tái lập quốc gia tới nay đã gần 70 năm mà chưa bao giờ ngưng tiếng súng.
Câu chuyện Do Thái
Câu chuyện lịch sử của dân tộc Do Thái, đi xuyên suốt từ thời tổ phụ của dân tộc Do Thái (Abraham), là người được chúa Trời ban phát cho nhiệm vụ xây dựng Do Thái Giáo (Hebrew) dựa trên đức tin của người Do Thái với người (God), và cũng là khởi nguồn của lịch sử đầy thăng trầm trong 4000 năm qua.
2000 năm lập quốc, cho tới khi bị đế chế La Mã xâm chiếm đất tổ, người Do Thái phải lưu vong đi khắp nơi trên thế giới. Tới tận thế kỉ 20, 6 triệu người Do Thái đã chết do cuộc thảm sát Holocaust của Đức Quốc Xã càng khiến cho nỗi đâu mà người Do Thái phải chịu đựng thêm tầng tầng lớp lớp. Có lẽ ở đâu người Do Thái cũng bị kỳ thị về cách sống khác biệt của họ, bởi vậy nhu cầu tìm về đất tổ, gây dựng lại tổ nghiệp mà 2000 năm qua họ bị mất là một khát vọng mà bất cứ người Do Thái nào cũng đều muốn.
Sau WW II, vùng đất tổ của Do Thái được đông minh giải phỏng khỏi cai trị của đế quốc Ottoman (Thổ Nhĩ Kỳ) mà khi đó là nơi sinh sống chủ yếu của dân Palestine. Người Do Thái hồi hương để xây dựng lại cơ nghiệp mà tổ tiên họ để lại, để rồi năm 1948 lần đầu tiên nhà nước Do Thái – của người Do Thái được thành lập sau gần 2000 năm dân tộc phải lưu vong, đó là nhà nước Isarel.
Nhưng đó chưa phải đã hết
Cuốn sách để giải đáp cho mình vô vàn câu hỏi mà hồi nhỏ mình băn khoăn như:
– Tại sao Isarel và Palestine lại suốt ngày đánh nhau như vậy.
– Tiến trình hoà bình là cái gì?
– Hamas và Hebolah là tổ chức gì?
– Giải Gagia và bờ Tây là chỗ nào, mà sao suốt ngày tranh giành nhau như vậy.
Đó là câu hỏi của mình và cũng là vấn đề mà Isarel đối mặt trong gần 70 năm lập quốc tới nay.
Chiến tranh, thảm sát, tị nạn như vậy nhưng người Do Thái chiếm phần lớn giải Nobel toàn cầu, số công ty niêm yết trên sàn NASDAQ chỉ đứng sau Mỹ, rất nhiều tập đoàn đặt trung tâm R&D tại Isarel như nơi duy nhất ngoài nước Mỹ.
Isarel là một quốc gia khởi nghiệp, luôn luôn là như vậy. Con người, dân tộc và đất nước của người Do Thái luôn luôn là vậy. Xem cách họ vận hành kinh tế, quân đội và gây dựng quốc gia mới thấy khâm phục họ nhường nào. Nhưng có lẽ mình bỏ ngỏ để các bạn cùng tìm hiểu.
Còn gì hơn thế nữa
Tác gỉa viết chi tiết về quá trình phát triển kinh tế và công nghiệp, công nghệ cao tại Isarel mà người ngoại đạo kinh tế như mình đọc khá khó hiểu. Nếu bạn nào chuyên kinh tế đọc sẽ làm một tài liệu tham khảo tốt. Hoăc bất cứ quốc gia nào muốn là quốc gia khởi nghiệp cũng hay đọc để học hỏi cách làm của Isarel.