LỜI MỞ ĐẦU
Giới học giả trên toàn thế giới đã tốn rất nhiều giấy mực để viết về nhà nước Do Thái cổ đại, cũng như sự hình thành của đất nước Israel hiện đại ngày nay. Từ một dân tộc mất gốc, lang thang, ti tiện mà họ đã tìm được cách để cứu lấy mình, thành lập được nhà nước riêng cho những người Do Thái lưu vong ngay trên chính “miền đất hứa” – quê hương của họ. Ngày nay nhắc đến Israel, chúng ta không chỉ nhắc tới chiến tranh hay văn hoá đặc sắc của họ, mà còn nhắc nhiều đến những thành tựu về kinh tế, khoa học kỹ thuật của họ, những phát minh, những thành tựu sinh ra ngay trên những mảnh đất cằn cỗi, rất ít tài nguyên ấy thật đáng cho người ta khâm phục.
Trong giới hạn bài tiểu luận này, chúng ta sẽ cùng điểm lại một chút về lịch sử vùng đất Palestine, lịch sử hình thành nhà nước Israel hiện đại, và không quên nhắc đến những phát minh, những thành tựu có ảnh hưởng sâu sắc đến phần còn lại của thế giới của những con người nơi đây.
Chương 1: Lịch sử hình thành đất nước Israel hiện đại
1/ Lịch sử vùng đất Palestine
Khoảng 3000 năm trước vùng đất rộng lớn phía tây bán đảo Ả Rập là nơi sinh sống của rất nhiều bộ lạc khác nhau từ xa di cư đến. Hai trong số họ là tộc người Israel đến từ vùng Ur (thuộc Iraq bây giờ) do họ tin rằng Thượng Đế đã ban cho họ miền đất mới trù phú này, điều này được viết trong Kinh Cựu Ước của người Do Thái.
Tộc người thứ 2 đến từ vùng đảo Crete(Hy Lạp bây giờ), người từ đảo Crete mạnh mẽ, thiện chiến trở thành kẻ thù của nhiều tộc người khác do chiếm được nhiều đất đai, thậm chí gây hấn cả với Pharaoh Ai Cập. Họ được người Israel gọi là Peleshet (tiếng Anh – Philistine), có nghĩa là những người di cư và chiếm đóng. Cái tên Palestine lần đầu tiên được nhắc đến bởi một nhà sử học Hy Lạp, ám chỉ vùng đất nơi những người của nhiều bộ tộc khác nhau cùng đến di cư và tranh chấp.
Hơn 1000 năm sau đó, khu vực này nằm dưới sự trị vị của đế chế La Mã rộng lớn. Tộcngười Israel khi đó đã lớn mạnh và thành lập nhà nước vững vàng nhưng cũng không thoát khỏi ách đô hộ của La Mã. Họ liên tục nổi dậy. Hoàng đế La Mã sau khi đập tan một cuộc cách mạng của dân Do Thái Israel thì quyết định đổi tên quốc gia này thành Palestine, sát nhập vào với cả vùng đất rộng lớn của các tộc người Ả Rập quanh đó nhằm xóa bỏ triệt để dấu ấn của nhà nước Do Thái. Cái tên Palestine và người Palestine tiếp tục được Syria, đế chế Thổ Nhĩ Kỳ và đế chế Anh dùng để chỉ vùng thuộc địa bao la của mình. Vùng đất Palestine về bản chất là một vùng đất không có đường biên rõ ràng, chỉ có hàng trăm bộ lạc lớn nhỏ sống bên cạnh nhau: người Ả Rập, người Do Thái, người Thiên Chúa, người Hồi, người từ đủ các cành nhánh tôn giáo nhỏ hơn. Tất cả bọn họ đều tự nhận mình là người vùng Palestine. Đó không phải là một quốc gia độc lập mà đơn giản chỉ là một cái sân chim, nơi đất lành chim đậu.
Vùng Palestine luôn nằm dưới sự cai quản của một đế chế nào đó. La Mã và Thổ Nhĩ Kỳ (Ottoman) coi Palestine là thuộc địa của mình nhưng giữ nguyên vùng đất này với cấu trúc thành phố tự trị và bộ lạc. Ottoman hùng mạnh chừng được 500 năm thì Anh và Pháp nổi lên. Để đánh sụp Ottoman, Anh Pháp đi đêm với tất cả các bộ lạc và sắc tộc ở Palestine và các vùng xung quanh, xúi giục họ nổi dậy chống lại kẻ đô hộ. Với sắc tộc nào Anh Pháp cũng hứa hẹn sẽ giúp họ chuyển đổi từ cơ chế bộ lạc và thành phố tự trị lên thành quốc gia, và cho họ quyền lập nhà nước tự chủ một khi đế chế Ottoman sụp đổ. Lưu ý khi đó “quốc gia” là một khái niệm và thể chế chính trị mới lạ, nhất là với các bộ lạc vùng Palestine.
Khi công việc đã xong xuôi, Anh Pháp chia nhau phần đất đai cai trị bằng cách kẻ vẽ các đường biên giới. Một vùng đất rộng lớn trở thành 5 quốc gia. Mỗi đường biên là một toan tính vô cùng cẩn trọng, vừa tạo sự cân bằng, vừa chia nhỏ để trị. Từ cơ thể Syria, Li Băng được Pháp xé ra hình thành một quốc gia mới với 5 tôn giáo khác nhau Thiên Chúa, Hồi giáo Sunni, Shia và Hồi giáo dòng Druze.
Kuwait được Anh đẻ non bằng cách vạch một mẩu từ Iraq nhằm mục đích chắn đường Iraq không cho ra biển (sau này cuộc chiến Iraq mang quân đánh Kuwait chính là để đòi lại đất ngày xưa). Đồn rằng, khi đang vẽ đường biên giới Jordan thì tự dưng ông Churchill hắt hơi một cái, thế là lãnh thổ của Jordan nguệch vào Saudi một phát. Churchill quẹt nước mũi, cúi xuống và tiếp tục đưa bút lượn trở lại vị trí cũ, thế cho nên đường ranh giới của Jordan trông mới kỳ lạ như vậy
Cứ thế, các quốc gia mới của bán đảo Ả Rập được hình thành dưới quyền đô hộ của Anh và Pháp. Không có nước nào được độc lập trọn vẹn, thậm chí tộc người Kurd với dân số tới 40 triệu, dù được hứa sẽ cho lập nước nhưng cuối cùng bị phản bội trắng trợn khi vùng đất nơi họ sinh sống bị chia thành năm phần, nằm ngửa mặt dang chân dang tay thuộc về lãnh thổ của năm quốc gia khác nhau. Người Kurd cho đến bây giờ vẫn là dân tộc không quê hương lớn nhất và thảm thương nhất trong lịch sử hiện đại.
Quay trở lại thời điểm người Anh đi phân phát lời hứa. Không những hứa suông, họ còn hứa ba tầng chồng chéo lên nhau cho ba nhóm đồng minh khác nhau. Vùng Palestine rộng lớn được hứa khi Ottoman sụp đổ sẽ dành cho các bộ lạc Ả Rập để thành lập một hợp chủng quốc thống nhất. Rồi cũng chính miếng bánh đó lại được hứa cho gia tộc Hashimi danh giá từng thống trị vùng đất thánh Mecca của Hồi giáo. Cuối cùng, miếng mồi ngon béo được dùng để nhử một dân tộc đã hàng ngàn năm mất nước và tan tác khắp chân trời góc bể nhưng vẫn ngàn năm đau đáu nhìn về vùng đất tổ ở Palestine: người Do Thái.
2/ Lịch sử hình thành nhà nước Israel hiệnđại
Vào ngày này 14/5/1948, tại Tel Aviv, Chủ tịch Cục Sự vụ Do Thái (Jewish Agency) David Ben-Gurion tuyên bố thành lập Nhà nước Israel, nhà nước Do Thái đầu tiên trong 2.000 năm. Trong một buổi lễ tại Bảo tàng Nghệ thuật Tel Aviv, Ben-Gurion phát biểu “Chúng tôi qua đây tuyên bố thành lập nhà nước Do Thái ở Palestine, với tên gọi Israel”, khiến đám đông tụ họp tại bảo tàng vỗ tay và òa khóc. Ben-Gurion trở thành thủ tướng đầu tiên của Israel. 
Israel hiện đại có nguồn gốc từ phong trào Chủ nghĩa Phục quốc Do Thái (Zionism), được thành lập vào cuối thế kỷ 19 bởi người Do Thái tại Đế quốc Nga, những người đã kêu gọi thành lập một nhà nước Do Thái có lãnh thổ riêng sau khi phải chịu đựng sự ngược đãi.
Vùng đất Palestine do Đế chế Ottoman kiểm soát, quê hương nguyên thủy của người Do Thái, được chọn là địa điểm được mong mỏi nhất để hình thành một nhà nước Do Thái, nhưng Herzl đã không thành công trong việc kiến nghị chính phủ Ottoman cho nhượng đất. Sau khi cuộc Cách mạng Nga 1905 thất bại, ngày càng có nhiều người Do Thái ở Đông Âu và người Do Thái gốc Nga bắt đầu di cư đến Palestine, gia nhập vài nghìn người Do Thái đã đến trước đó. Với sự sụp đổ của Đế quốc Ottoman trong Thế chiến I, Anh đã tiếp quản Palestine. Năm 1917, nước Anh đã đưa ra “Tuyên bố Balfour”, bày tỏ ý định thành lập một đất nước của người Do Thái tại Palestine. Mặc dù bị phản đối bởi các quốc gia Ả Rập, Tuyên bố Balfour đã được đưa vào sứ mệnh ủy trị của Anh tại Palestine, sau khi được Hội Quốc Liên ủy quyền năm 1922. Do sự phản đối của các nước Ả Rập đối với việc thành lập bất kỳ nhà nước Do Thái nào ở Palestine, người Anh đã tiếp tục sự cai trị của mình tại khu vực này trong suốt những năm 1920 và 1930.
Bắt đầu từ năm 1929, người Ả Rập và người Do Thái công khai đối đầu tại Palestine, và Anh đã nỗ lực hạn chế sự nhập cư của người Do Thái như một cách để xoa dịu người Ả Rập. Do cuộc thảm sát người Do Thái (Holocaust) ở châu Âu, nhiều người Do Thái đã nhập cư bất hợp pháp vào Palestine trong Thế chiến II. Các nhóm Do Thái cực đoan đã sử dụng chủ nghĩa khủng bố chống lại các lực lượng Anh tại Palestine, những người mà họ nghĩ là đã phản bội lại sự nghiệp phục quốc Do Thái. Vào cuối Thế chiến II, năm 1945, Hoa Kỳ đã bắt đầu quan tâm đến phong trào này. Không thể tìm ra một giải pháp thực tế, Anh đã đưa vấn đề này ra Liên Hợp Quốc. Sau đó, vào tháng 11 năm 1947, Liên Hợp Quốc đã bỏ phiếu để phân chia Palestine.
Người Do Thái được trao hơn một nửa diện tích Palestine, mặc dù họ chiếm chưa tới một nửa dân số Palestine. Người Ả Rập Palestine, được hỗ trợ bởi các tình nguyện viên từ các nước khác, đã chiến đấu với các lực lượng Do Thái, nhưng đến ngày 14 tháng 5 năm 1948, người Do Thái đã bảo toàn được quyền kiểm soát toàn bộ phần lãnh thổ Palestine được Liên Hợp Quốc giao cũng như một số phần lãnh thổ khác của phe Ả Rập. Vào ngày 14 tháng 5, nước Anh rút lui sau khi kết thúc thời kỳ ủy trị, và Nhà nước Israel được tuyên bố thành lập. Ngày hôm sau, các lực lượng từ Ai Cập, Transjordan, Syria, Lebanon và Iraq đã tiến hành xâm chiếm Israel.
Người Israel, mặc dù được trang bị kém hơn, đã xoay xở để chống lại người Ả Rập và sau đó chiếm giữ được các vùng lãnh thổ chủ chốt, như Galilee, bờ biển Palestine, và một dải lãnh thổ nối liền khu vực ven biển với phần phía tây của Jerusalem. Vào năm 1949, các lệnh ngừng bắn do Liên Hợp Quốc dàn xếp đã giúp Nhà nước Israel giữ được quyền kiểm soát vĩnh viễn phần lãnh thổ mà họ chiếm được này. Sự ra đi của hàng trăm ngàn người Ả Rập Palestine ra khỏi Israel trong cuộc chiến đã khiến cho đất nước này trở thành một đất nước với đa số đáng kể người Do Thái.
Chương 2: Đất nước của những phát minh vì con người.
Mặc dù là một đất nước non trẻ, trong hơn 70 năm lập quốc, Israel đã trải qua 2~3 cuộc chiến tranh bảo vệ tổ quốc, nhưng bằng trí tuệ, sự đoàn kết dân tộc, họ không những đã giữ vực độc lập mà còn trở thành một quốc gia phát triển nhanh nhất thế giới, có nhiều thành tựu, nhiều phát minh có giá trị, đóng góp vào sự phát triển chung của cả nhân loại trên toàn thế giới.
- Tự chủ về nước sạch, không phụ thuộc vào thời tiết.
60% diện tích của Israel là sa mạc, và phần còn lại là bán khô căn. Từ khi thành lập vào năm 1948 dân số của nước này đã tăng hơn 10 lần (từ 806 ngàn người lên 8,3 triệu) vào năm 2014, một trong những tốc độ tăng trưởng dân số nhanh nhất thế giới trong thời kỳ sau thế chiến thứ II. Israel xuất phát điểm nghèo nàn, nhưng giờ đây sở hữu một nền kinh tế phát triển nhanh nhất trên thế giới. Mức sống trung lưu là tiêu chuẩn ở Isarel.
Lượng mưa hàng năm ở Israel ngay từ ban đầu đã thấp, lại còn bị giảm đi hơn 1 nửa. Tuy nhiên mặc cho khí hậu khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi, Isarel không những không bị khủng hoảng nước sạch mà còn tạo ra thặng dư nước. Đất nước này thậm chí còn xuất khẩu nước sang một số quốc gia láng giềng.
Để làm điều đó, Israrel có những chính sách, chiến lược ở tầm quốc gia để bảo vệ và phát triển nguồn tài nguyên nước:
- Kiến tạo một quốc gia chú trọng nước: Nước không phải là một thứ miễn phí. Cả quốc gia, cả cộng đồng người Isarel tiết kiệm nước, quý trọng nước. Trẻ em được giáo dục tiết kiệm nước từ nhà trường: không để nước chảy khi xoa tay xà phòng, khi đánh răng. Tiết kiệm nước tắm để tưới cây…Sự nhấn mạnh tầm quan trọng, đề cao nước còn đi vào cả những đoạn kinh thánh. Các kỹ sư nước được coi là những người hùng. Tài sản nước được sở hữu bởi toàn dân, chịu sự quản lý, điều phối của cơ quan nhà nước.
- Quản lý hệ thống nước quốc gia, xây dựng mạng lưới đường dẫn nước quốc gia
- Cách mạng nông trại: Phương pháp tưới mới – tưới nhỏ giọt đã giúp cho Israrel tăng năng suất của cây trồng nhưng chỉ với một nửa lượng nước tưới so với tưới phun, tưới ngập. Ngoài ra người Israel còn phát minh ra phương pháp tưới dinh dưỡng, từ đó họ có thể trồng cây trên sa mạc, khi đó cát làm nhiệm vụ giữ cây, còn nguồn dinh dưỡng cho cây sẽ do bộ phận tưới đảm nhiệm.
- Biến nước thải thành nước sạch: Nhà máy xử lý nước thải quy mô siêu lớn đã được xây dựng để xử lý toàn bộ nước thải của 18 thành phố, giúp cung cấp lượng nước vô cùng lớn cho nông nghiệp.
- Khử mặn/khử lợ: hiện nay Israel có 5 nhà máy khử mặn, và hàng chục nhà máy khử lợ với công nghệ hiện đại đã giúp cho Israel luôn chủ động được nguồn nước cho sinh hoạt, nông nghiệp và còn giúp xuất khẩu nước thu về ngoại tệ.
Với những thành công về công nghệ xử lý nước thải, khử mặn và các phát minh liên quan tới tưới tiêu trong nông nghiệp đã được kiểm chứng. Trí tuệ của người Israrel đã lan toả đi khắp thế giới, góp phần đáng kể vào việc giải quyết vấn đề nước trên toàn cầu.
- Uber cho cứu thương:
Tổ chức United Hatzalah hoạt động như một ứng dụng Uber dành riêng cho lĩnh vực sơ cứu/cứu thương. Thường có mặt cấp cứu người bị nạn trong vòng 5 phút. Tổ chức này giúp cứu sống 35,000 người mỗi năm. Bằng trí thông minh của mình, họ giải quyết vấn nạn tắc đường làm cho xe cứu thương đến muộn bằng cách sử dụng các xe moto cứu thương có mặt nhanh chóng để sơ cứu cho người bị nạn. - Kén ngũ cốc – cách tốt hơn để bảo vệ nông sản
Những kỹ thuật dự trữ lương thực thiếu hiệu quả hiện nay có thể làm thất thoát lượng lương thực lên đến 1,3 tỉ tấn mỗi năm. Những chiếc kén ngũ cốc do ông Navarro phát minh đã giúp cho nông dân dự trữ lương thực lâu hơn, tránh được côn trùng xâm nhập phá hoại. Phát minh này bảo vệ mùa màng khỏi sâu bọ, hỗ trợ người nông dân nghèo đối phó với những rủi ro bất ngờ của thị trường. Họ có thể trữ lương thực lâu hơn, bình tĩnh chờ đến khi được giá.
- Khai thác mặt trời
Những năm đầu lập quốc, Israrel đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lược nghiêm trọng: nguyên liệu khan hiếm, thiếu điện. Nguyên nhân chính là do dòng người Do Thái đổ về Israrel ngày một đông. Một quốc gia nghèo tài nguyên thiên nhiên, không có nổi một giếng dầu như Israrel đứng trước một thách thức vô cùng lớn về năng lượng quốc gia. Nhờ có phát minh của Tabor về máy đun nước bằng năng lượng mặt trời mà ngày nay 90% tổng số hộ gia đình ở Israrel hoàn toàn sử dụng nước nóng từ năng lượng mặt trời. Có rất nhiều toà nhà, toà chung cư hoàn toàn sử sụng năng lượng mặt trời để cung cấp nước nóng cho toàn bộ nhu cầu sinh hoạt.
Trên đây chỉ là một số ít trong số những phát minh, những thành tựu vô cùng to. lớn của đất nước Israrel – ngày nay được thế giới ưu ái đặt tên “Quốc gia khởi. nghiệp”. Với cá tính quyết liệt, dám thách thức và sáng tạo không ngừng, những con người Do Thái lưu vong, chạy trốn và sống sót sau những cuộc thảm sát trong Chiến tranh thế giới thứ II, đã cùng với những người theo Chủ nghĩa Phục quốc Do Thái không cam chịu cuộc sống nghèo khó, gầy dựng và bảo vệ đất nước Israel bằng chính sức lực của mình và khiến cả thế giới phải kinh ngạc. Ngày nay, Israel là một trong những quốc gia có nền kinh tế phát triển nhất thế giới và có lĩnh vực công nghệ phát triển không hề thua kém Thung lũng Silicon của Hoa Kỳ.
Nghiên cứu về Israrel làm nông nghiệp, đầu tư cho công nghệ cũng như y tế và các lĩnh vực khác sẽ giúp nhiều quốc gia có những bài học thực tiễn, sâu sắc về phát triển đất nước, chống lại nghịch cảnh, mở ra con đường hưng thịnh một cách bền vững.
——————
Nguồn tham khảo:
https://itrade.gov.il/vietnam/2016/04/05/45-phat-minh-mang-tinh-thoi-dai-cua-israel/
https://tiki.vn/israel-manh-dat-cua-nhung-phat-minh-vi-con-nguoi-p30764829.html?src=ss-organic
https://vi.m.wikipedia.org/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Israel
http://hahoangkiem.com/khoa-hoc/lich-su-vung-dat-jerusalem-1601.html