Hôm nay, DEHA đã tròn 2 tuổi, U23 “vô địch”, GDP tăng trưởng đột biến, Phạm Nhật Vượng vươn thêm 100 bậc trên bảng tống sắp những người giàu nhất thế giới nên tôi cảm thấy rất có cảm xúc để nói về một điều gì đó ngoài DEHA một chút. Tôi bạo gan nói về chuyện: “làm một người dân Việt tử tế”.
Hẳn nhiên, chuyện làm một tên dân Việt tử tế chả liên can gì đến chúng ta. Ban đầu, tôi tưởng thế. Một ngày nọ, có một Việt kiều Đức về nước, vốn không phải sinh ra ở Việt Nam, nhưng hắn cũng thích sống ở Việt Nam lắm cơ. Thế là hắn dắt díu vợ con về. Hắn là một cao thủ, hắn lập một công ty và đó là công ty tầm cỡ thế giới làm về Jomla, một công ty hiếm hoi ở Việt Nam đủ tiền mua đứt… đối thủ cạnh tranh, là một doanh nghiệp nước ngoài. Là một người tiên phong triển khai về Agile ở Việt Nam, hắn có vai trò rất tích cực với cộng đồng. Mỗi tội, một đêm nọ, một dân Việt đã đột nhập vào nhà hắn, trộm điện thoại và tiền. Vợ hắn, là một người Đức, vô cùng kin hãi, bế luôn con chuồn về Đức. Hắn phải về theo, thế là hết. Bây giờ, tôi muốn gặp cao thủ để tham vấn, thực sự là khó hơn đi Đức. Quan trọng hơn, hình ảnh về đất nước Việt trở nên méo mó, kinh hãi với một số người Đức, mà hình như họ là cao thủ, mà lại có tâm. Thế là hình như khi ta vô tâm, chúng ta đã bị nghèo đi thêm một chút.
Tôi may mắn có cơ hội sống ở Nhật một thời gian. Thề là tôi thích Việt Nam hơn là Nhật, tôi cũng không tôn thờ Nhật nhưng phải nói là nước Nhật rất “sạch”, đằng sau cái sạch đó, hẳn có những cái “bẩn” nhưng mà nhìn cảm quan, thì tôi thích đi dạo ở công viên Nhật hơn. Chúng sạch sẽ, an toàn, lịch sự. Đến khi về Việt Nam, tôi thực sự căng thằng khi đi dạo trong công viên to bậc nhất cái Hà Nội. Tôi muốn đưa cả nhà sang Nhật ở cho nó “sạch”. Tôi trộm nghĩ, thế thì người Nhật họ có động lực gì mà sang Việt Nam làm việc đây? Vậy là khi chúng ta vứt túi ni lon nho nhỏ xuống đường, chúng ta bị nghèo đi một chút.
Người ta thuê ta phát triển phần mềm cho họ. Ta code nói thật là đôi khi không có trách nhiệm với nghề. Ai đời code validate chỉ làm validate ở JS, không validate server. Khi bị phát hiện thì cười trừ và phán là… em thấy làm thế cũng được rồi mà, khách nó có bắt bug đâu anh. May là khách nó không phát hiện ra, chứ một khi bị lộ thì mất khách là cái chắc. Cứ tắc trách như thế thì làm sao có uy tín, khách nó lại nghĩ rằng, bọn dân Việt toàn là mộ lũ vô trách nhiệm, thế là họ chuyển sang làm cho Trung Quốc mất thì toi. Vậy là khi chúng ta code lởm, chúng ta lại nghèo thêm một chút.
Nhiều người quanh tôi đều có vấn đề về tiền. Cứ có cơ hội là thụt két, thụt quĩ, trốn thuế kiếm lợi từ ngân sách nhà nước. Hiện nay Việt Nam đang phải mua nhiều vũ khí, tàu bè, máy bay, xe tăng… đầu tư xây dựng căn cứ. Những khoản tiền quốc phòng đó thực sự rất rất khồng lồ, để đầu tư bài bản, đủ khả năng cầm cự dây dưa với các ông lớn làm các ông ấy nản thì không hề đơn giản. Tiền đó không thể từ trên trời rơi xuống, nó cần sự hỗ trợ, đóng góp trong cả nước, ai cũng cần góp lửa với tiền phương. Nếu cứ nhăm nhăm trốn tiền, trốn thuế rồi la hét ầm ĩ đòi đánh nhau thì thật là dốt nát và mu muội.
Các đất nước giàu mạnh bậc nhất trên thế giới đều có đặc điểm chung: Họ được hưởng hòa bình rất rất lâu dài. Họ hoặc ở những nơi không chiến lược chả ai thèm chiếm, hoặc ở cô lập với thế giới chả ai hơi đâu mà đánh, hoặc ở xa trung tâm của những cuộc tranh giành thế lực. Còn cái đất Việt này, không hiểu sao giờ vẫn còn tồn tại. Ông bà nội, ngoại chúng ta đã tưới máu lên đầu kẻ thù để dân trên đất này được gọi cái đất này là nước Việt chứ không phải là bang Việt, quận Việt hay tỉnh Việt. Mà giờ, tình hình còn căng thẳng hơn chúng ta biết nhiều, vũ khí vẫn được tuồn vào bí mật, chiến tranh phá hoại kinh tế vẫn diễn ra liên tục. Nếu một cuộc chiến xẩy ra, hẳn máu lại đổ, chúng ta, con và cháu của chúng ta sẽ chết hoặc làm nô lệ, ta sẽ nghèo cực khủng vì bị phá hoại trong khi kẻ thù của chúng ta chỉ bị sứt cái móng tay. Thế nên, một cách khôn ngoan và cương quyết, tốt nhất chúng ta nên làm điều gì đó để giữ hòa bình, làm cho dân giàu nước mạnh, chứ không nên bô bô “đánh đánh”. Làm thế là hèn hạ và vô trách nhiệm. Tốt nhất, chúng ta, nên tươi cười với khách du lịch dù họ đến từ đâu và có làm gì đó khiếm nhã, mời họ ăn ngon, cho họ ngủ sướng để họ thấy người Việt thịnh tình, yêu hòa bình, yêu cái đẹp. Khách khứa cũng giúp truyền đạt thông điệp hòa bình của chúng ta ra khắp thế giới. Như thế du lịch phát triển, chúng ta bớt nghèo đi một chút.
Làm một thằng dân tử tế không phải là chuyện xa xôi trên thiên hà nào đó. Đơn giản lắm, hãy làm công việc hiện tại của mình thật tốt, thật trách nhiệm và thành tâm. Chỉ cần bớt vứt một cái túi ni lon, bớt một dòng code thối, bớt một câu chửi bới là đất nước này giàu mạnh thêm một chút rồi.
Dạo này dân Việt đột nhiên có phong trào dọn rác ở sân vận động. Hành đông đó thật đáng thưởng bằng khen cấp nhà nước. Ngày trước, người cầm súng là chiến sĩ, rồi người cầm bút là chiến sĩ, nay tôi thấy đến người cầm rác cũng trở thành chiến sĩ được. Mà còn đẹp đẽ, bi tráng nữa là đằng khác. Hãy tưởng tượng xem, trên nền tuyết trắng trời, cái lạnh nứt da, ở đó chúng ta đã vẽ một cầu vồng trên tuyết, ở đó, người lính anh dũng của ta thít cờ đỏ vào vai cho đỡ lạnh, tay anh vơ từng cái rác cóng như đá, mặc cho tuyết buốt thấu xương, máu anh hẳn đã đổ (tí ti). Anh làm thế vì anh biết, đó là màu cờ sắc áo của dân Việt. Thế gọi là yêu nước, thế gọi là dân Việt tử tế.